در دنیای امروز به بخش مهمی از تجهیزات ساختمان‌ها و نظارت شهری تبدیل شده‌اند. با افزایش روزافزون نیاز به کنترل و امنیت، انواع دوربین مداربسته به عنوان مهم‌ترین بخش از سیستم‌های نظارت ویدئویی پیشرفت چشم‌گیری داشته‌اند. امروزه انواع مختلفی از دوربین های مدار بسته با کاربری‌های گوناگون تولید می‌شوند. از جمله خصلت‌های پیش‌بینی شده در دوربین های مدار بسته که انواع مختلف آن را از هم متمایز می‌کند، می‌توان به نوع فرستادن سیگنال، شکل ظاهری دوربین، محل مورد استفاده، زاویه دید پوشش داده شده توسط دوربین، قابلیت مقاومت در برابر باران و رطوبت، قابلیت دید در شب و همچنین قابلیت خواندن پلاک و کنترل ترافیک اشاره کرد.

دوربین های مدار بسته در اماکن مختلفی استفاده می‌شوند. از کاربری‌های کوچک و جزئی مانند منازل و دفاتر کوچک تا شرکت‌های بزرگ، مجتمع‌های تجاری و فرودگاه‌ها از انواع دوربین مداربسته استفاده می‌کنند. در سطح شهر و خیابان‌ها نیز برای مقاصد مختلفی مانند نظارت شهری و کنترل جرایم، از دوربین های مدار بسته استفاده می‌شود. حتی در وسائط نقلیه مانند اتوبوس‌ها و قطارهای شهری نیز استفاده از انواع دوربین مدار بسته جهت نظارت ویدئویی بر مسافران و امنیت آن‌ها لازم است. به همین منظور و برای مرتفع ساختن نیاز شهروندان، انواع مختلفی از سیستم‌های نظارت تصویری و دوربین مدار بسته به وجود آمده‌اند. انتخاب نوع درست دوربین مدار بسته از نظر اقتصادی و امنیتی بسیار حیاتی است. در این مقاله نگاه مختصری به هرکدام از انواع این دوربین ها انداخته و به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.

انواع دوربین مداربسته بر اساس سیگنال

دوربین‌های مدار بسته از نظر نوع فرستادن سیگنال به حافظه‌ی دستگاه ذخیره‌ساز و مانیتورینگ، شامل دو نوع آنالوگ و تحت شبکه (IP) می‌باشند. دوربین های آنالوگ نسل اولیه دوربین مدار بسته هستند، در حالی که دوربین مدار بسته تحت شبکه از انواع مدرن‌تر دوربین مدار بسته هستند که جدیدا مورد استقبال بیشتری قرار گرفته و استفاده از آن‌ها گسترش یافته است.

دوربین مدار بسته آنالوگ

دوربین‌های مدار بسته اولیه از انواع آنالوگ آن بوده‌اند که در حال حاضر نیز به صورت گسترده استفاده می‌شوند. این دوربین‌ها برای انتقال تصویر و اطلاعات خود از کابل‌های دو کواکسیال به نام rg59 استفاده می‌کنند. دوربین مدار بسته آنالوگ با استفاده از امواج آنالوگ برای انتقال اطلاعات از این کابل‌ها بهره می‌برند. کیفیت تصویر دورین‌های آنالوگ تابعی از طول کابل مورد استفاده برای انتقال تصاویر بوده و این دوربین‌ها در مقیاس بزرگ و کابل‌کشی طولانی دچار افت کیفیت تصویر می‌شوند. همچنین، به دلیل استفاده از امواج آنالوگ، وجود نویز می‌تواند باعث بروز اختلال در تصاویر این نوع از دوربین‌ها شود. به جهت جلوگیری از این اتفاق از تجهیزاتی مانند کابل دورشته‌ای استفاده شده و کیفیت تجهیزات جانبی مورد استفاده در کاهش نویز و افزایش کیفیت تصویر موثر است.

اطلاعات ارسال شده توسط انواع دوربین مداربسته آنالوگ باید به دستگاه‌های ضبط‌کننده دیجیتال به نام DVR انتقال داده شده و سپس به تصاویر دیجیتال تبدیل شوند. دستگاه DVR با گرفتن ورودی‌های متعدد از دوربین های آنالوگ، قادر به ذخیره‌سازی این تصاویر و بسته به نیاز کاربر تا چندین روز است. دستگاه DVR نیز با اتصال به تجهیزات نمایش‌دهنده (مانند صفحه نمایش کامپیوتر یا تلویزیون های عادی) امکان مانیتورینگ تصاویر را فراهم می‌کند. از جمله دلایل استفاده‌ی زیاد از دوربین های آنالوگ می‌توان به قیمت پایین‌تر آن‌ها در مقایسه با دوربین تحت شبکه و همچنین نصب سریع و آسان آن اشاره نمود. استفاده از دوربین آنالوگ در اماکن کوچک‌تر با سیم‌کشی کم، به صرفه است.

دوربین مدار بسته تحت شبکه (IP)

انواع دوربین مداربسته تحت شبکه برای اولین بار توسط شرکت اکسیس (Axis Communications) دردهه‌ی 90 میلادی تولید شدند. این دوربین‌ها در بازار امروز دوربین های مدار بسته در حال رشد بوده و در سال 2014 برای اولین بار توانستند نسبت به دوربین‌های آنالوگ فروش بیشتری را به ثبت برسانند. در دوربین مدار بسته تحت شبکه به جای استفاده از امواج آنالوگ، از امواج دیجیتال استفاده شده و همین امر باعث افزایش کیفیت تصاویر آن‌ها در مقایسه با دوربین های آنالوگ شده است. از دیگر مزایای استفاده از سیگنال دیجیتال باید به افزایش امنیت اطلاعات آن‌ها و جلوگیری از سرقت تصاویر اشاره کرد، چرا که امواج دیجیتال ارسالی در این دوربین‌ها به صورت کدگذاری شده و امن می‌باشند.

دوربین مدار بسته تحت شبکه نیز خود انواع مختلفی دارد، به صورتی که می‌توان از بعضی از آن‌ها به صورت بدون سیم (Wireless) استفاده نمود. دوربین های بی‌سیم نصب بسیار راحتی داشته و برای انتقال صدا و تصویر نیاز به هیچ کابلی ندارند. با این وجود، برای تامین انرژی مورد نیاز آن‌ها از منبع برق به کابل برق نیاز است. البته دوربین‌های بسیار کمی نیز وجود دارند که با استفاده از باتری کار کرده و کاملا بدون سیم هستند. دوربین های بی‌سیم صرفا در کابری‌های جزئی و کوچک کاربرد داشته و امکان استفاده از آن‌ها در اماکن بزرگ و پروژه‌های گسترده وجود ندارد. این دوربین ها با نصب نرم‌افزاری که توسط شرکت سازنده تولید شده است به راحتی از طریق کامپیوتر قابل دسترسی بوده و می‌توان با داشتن IP آن‌ها و وارد کردن آن در بروزر، تصاویر زنده از محل نصب را از راه دور مشاهده کرد.

دوربین‌های تحت شبکه (IP) برخلاف دوربین‌های آنالوگ از دستگاه DVR استفاده نمی‌کنند، بلکه برای ذخیره‌سازی تصویر از دستگاه‌های دیگری به نام NVR که به معنای دستگاه ضبط‌کننده تحت شبکه است بهره می‌برند. از آنجایی که این دوربین‌ها نیاز به کشیدن سیم از هر دوربین به صورت جداگانه به تجهیزات ذخیره‌سازی ندارند و از شبکه محلی استفاده می‌کنند، هزینه‌های کابل‌کشی آن‌ها در پروژه‌های سنگین بسیار پایین‌تر است. با وجود مزایای بسیار دوربین‌های تحت شبکه نسبت به دوربین‌های آنالوگ، به دلیل قیمت بالا و نصب نسبتا پیچیده‌تر همچنان در بسیاری از پروژه‌ها از دوربین‌های آنالوگ استفاده می‌کنند.

انواع دوربین مداربسته بر اساس شکل

دوربین مدار بسته دام (Dome)

نام‌گذاری این دوربین مدار بسته بر اساس شکل ظاهری آن بوده که به شکل گنبد (به انگلیسی: Dome) است. این دوربین‌های به شکل یک برجستگی گنبدی مانند هستند و از بالا به سقف متصل می‌شوند. این دوربین ها که پرکاربردترین نوع دوربین مدار بسته بوده، می‌توانند به صورت داخلی و یا خارجی در فضای باز استفاده شوند. یک مزیت شکل ظاهری دوربین های دام مشخص نبودن جهت تصویربرداری آن‌ها توسط افراد است. به همین دلیل در تمامی محیط عدم قطعیتی برای فرد مجرم ایجاد شده و همواره خود را تحت نظارت احساس می‌کند. از دیگر مزایای دوربین‌های دام می‌توان به سادگی در نصب و همچنین عدم دسترسی راحت به آن‌ها جهت آسیب دیدن اشاره کرد. این دوربین ها معمولا با بهره بردن از قابلیت دید در شب، توانایی ضبط تصاویر در تاریکی را نیز دارند.

دوربین مدار بسته بولِت (Bullet)

نوع پرکاربرد دیگری از دوربین های مدار بسته، دوربین بولِت می‌باشد که این نوع دوربین هم نام خود را وامدار شباهت به شکل و عملکرد گلوله (به انگلیسی: Bullet) است. این دوربین ها با داشتن یک پایه به راحتی به دیوار متصل شده و جهت تصویربرداری آن‌ها به سادگی و به شکل دستی قابل تنظیم است. کیفیت تصاویر ضبط شده توسط دوربین بولت بالاست. معمولا از دوربین‌های بولت در خارج از ساختمان و در فضای باز استفاده می‌شود. به همین دلیل دوربین‌های بولِت دارای قاب محکمی برای محافظت در برابر گرد و غبار، رطوبت و سایر اتفاقات طبیعی هستند. همچنین برای تصویربرداری بهتر در فضای بزرگ و باز می‌توان بر حسب نیاز از لنزهای وری‌فوکال (Varifocal) با قابلیت زوم مغیر با کیفیت مناسب استفاده نمود. این دوربین‌ها نیز برای قابلیت ضبط تصاویر در تاریکی شب می‌توانند از ویژگی دید در شب بهره‌مند شوند.

دوربین مدار بسته اسپید دام (PTZ)

دوربین های اسپید دام یا PTZ که از لحاظ ظاهری به دوربین های دام شبیه هستند، با این تفاوت که قابلیت چرخش و حرکت در جهت دلخواه را دارند. نام انگلیسی این دوربین ها PTZ بوده که مخففی از سه کلمه‌ی Pan (حرکت کردن به بالا و پایین)، Tilt (کج شدن به چپ و راست) و Zoom (بزرگنمایی کردن) به وجود آمده‌است که به قابلیت‌های این نوع از دوربین مدار بسته اشاره دارد. دوربین های اسپید دام می‌توانند در محیط داخلی یا خارج از ساختمان با استفاده از قابلیت‌های ضد رطوبت و غبار استفاده شوند. از جمله کاربردهای این نوع از دوربین مدار بسته علاوه بر نظارت امنیتی با دوربین، می‌توان به تصویر برداری از رخدادهای ورزشی، مراسمات زنده و کنفرانس‌ها با حرکت دوربین اشاره کرد. دوربین‌های اسپید دام نیازمند اپراتوری هستند که آن‌ها را از راه دور کنتلر کرده و جهت و بزرگنمایی تصویربرداری را تعیین کند.

دوربین مدار بسته فیش‌آی (Fish-eye)

دوربین‌های فیش‌آی با بهره بردن از یک لنز فیش‌آی می‌توانند با زاویه‌ای بسیار وسیع و دیدی 360 درجه و پانورامایی، محیط زیادی را تحت پوشش خود قرار دهند. این دوربین‌ها به سقف محیط متصل شده و به دلیل زاویه دید بالای خود، باعث کاهش تعداد دوربین‌های مورد نیاز برای پوشش کامل محیط می‌شوند. تصویر ضبط شده توسط دوربین های فیش‌آی به صورت کشیده شده و گسترده است و به همین دلیل نام این نوع از لنر که در آن استفاده شده است را چشم ماهی (به انگلیسی: Fish-eye) گذاشته‌اند. با استفاده از دوربین های فیش‌آی می‌توان فضای مورد پوشش تصویری را افزایش داد و به همین دلیل از این نوع از دوربین مدار بسته در اماکنی که فضای بزرگی دارند مانند فرودگاه، پارکینگ، تقاطع خیابان‌ها و سالن‌های تولید استفاده می‌شود.

دوربین مدار بسته کیوب (Cube)

دوربین‌های کیوب که به شکل مکعبی هستند (به انگلیسی:Cube) از انواع دیگر دوربین مدار بسته هستند که به نسبت کوچکترند و به دلیل شکل خود، به راحتی قابل نصب هستند. دوربین‌های کیوب می‌توانند به صورت بی‌سیم و برای کاربری‌های جزئی و خانگی استفاده شده و با اتصال به اینترنت و از طریق موبایل یا کامپیوتر، تصاویر زنده از محیط خود را برای کاربر ارائه کنند. دوربین های مدار بسته کیوب در مصارف خانگی و در مصارفی که نیاز به کنترل از راه دور وجود دارد، استفاده می‌شوند.

کلام نهایی

به طور کلی می‌توان گفت که به دلیل کاربردهای فراوان امروزه‌ی دوربین مدار بسته در سیستم‌های نظارتی و امنیتی و همچنین در کنترل شهری، صنعتی و کسب و کار های مختلف، انواع بسیار مختلف و متفاوتی از دوربین های مدار بسته با تکنولوژی، کارایی و ظاهر گوناگون به وجود آمده‌اند. به منظور استفاده‌ی بهینه از منابع و پوشش حداکثری و مناسب محیط، انتخاب درست انواع دوربین مداربسته از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین قبل از اجرای پروژه نصب دوربین مدار بسته بهتر است از خدمات مشاوره ارائه شده توسط افراد حرفه‌ای و باتجربه در این کار، استفاده نمود.